Chess.az saytı Fransada yaşayan azərbaycanlı qrossmeyster Namiq Quliyevdən müsahibə alıb. Müsahibəni olduğu kimi sizlərə təqdim edirik.

Salam Namiq müəllim. Müsahibəyə razılıq verdiyiniz üçün sizə təşəkkür edirik. 

Namiq müəllim, son zamanlar dünya şahmat ictimaiyətinin gündəmini zəbt edən 16 yaşlı Əlirza Firuzca ilə sizi nə bağlayır?

İlk öncə sizi salamlayıram. Nə bağlayır deyəndə... Mənim Əlirza ilə tanışlığım bir il bundan öncəyə təsadüf edir. Ötən ilin may ayında Paris ətrafında yerləşən Orseydə Rapid və Blitz üzrə Fransanın açıq birinciliyi keçirilirdi. Komandamızın güclülər dəstəsinə vəsiqə qazanmışdır və bizim əlavə güclü oyunçuya ehtiyacı var idi. O vaxtlar Firuzca artıq mənim diqqətimdə idi, onun oyunlarını izləyirdim və onunla yaxından maraqlanırdım. Və bu anda gözlənilmədən təklif onun özündən gəldi. Xəbər göndərdi ki, sizin klubda oynamaq istəyirəm. Ozü də təkcə oynamaq yox, ümumiyyətlə ailəvi olaraq Fransada yaşamaq istədiklərini bildirdilər. Həmin vaxtdan Əlirza Firuzcaya kömək etməyə başladım. Onların Fransaya köçmək istədiyin şəhərimizin meri və Fransa Şahmat Federasiyasının (FŞF) diqqətinə çatdırdım, onlar da bunun reallaşması üçün əllərindən gələni etdilər.

Bəs Firuzcanın qarşısında belə bir yaxşılığın qarşılığında hər hansı bir tələb qoyulmuşdurmu?

Bəli! Ondan tələb olunurdu ki, tezliklə 2700 reytinq səviyyəsinə yüksəlsin və mötəbər Veyk-An-Zee turnirinə vəsiqə qazanmağa çalışsın. Bildiyimiz kimi o hər iki tələbin öhdəsindən layiqincə gəldi. Və Əlirza artıq ailəsi ilə birlikdə mənimlə eyni şəhərdə, Şartrda yaşayır.

Bu müddət ərzində Firuzcanın məşqçisi kim olub?

Ötən ilin sonunda Moskvada keçirilən Rapid və Blitz üzrə Dünya Çempionatına qədər Əlirzaya həm şahmatda, həm də şahmatdan kənar həyatında tək özüm köməklik edirdim. Bildiyiniz kimi onun inkişafı çox sürətlə gedir və biz sonradan belə bir qərara gəldik ki, onunla artıq məşqçilər korpusu çalışmalıdır. Onların adlarını heç o ozü də sizə deməz yəqin ki, mənim deməyim isə heç doğru olmaz. 

Deməli siz onu hamıdan yaxşı tanıyırsınız. Sizcə Əlirzanın gələcəkdə Dünya Çempionu olmaq potensialı varmı?

Əlbəttə. Onun çox böyük potensialı var. Onun performansına artıq hamı bələddir. Biz isə onun potensialını daha öncədən görmüşdük. O hələ o qədər də populyar deyilidi amma biz artıq onu izləyirdik və onunla maraqlanırdıq. Firuzcanın ancaq şahmata köklənməsi üçün onun üçün tam şərait yaradılıb. Onu narahat edə biləcək bütün problemləri həll olunub. O bura gəldiyi ilk gündə ona yarızarafat söylədim ki, klubun prezidenti ondan ancaq Dünya Çempionu olmasını gözləyir. Biz də komanda olaraq ancaq bu məqsəd uğrunda işləyirik. Moskvada Maqnus Karlsen üzərində qələbə qazanmaq planlaşdırırdıq, təəsüf ki alınmadı. Amma Əlirza bunu aprelin 14-də “Banter Blitz Cup”-da bacardı.

Əlirzanın soyadı müxtlif dillərdə fərqli tələffüs olunur. Onun soyadının dəqiq səslənəmsi necədir? 

Firuzca.

Bu sualı sizə ünvanlamaq nə dərəcədə doğrudur bilmirəm, amma yenə də soruşaq. Firuzca hazırda FİDE-nin bayrağı altında çıxış edir və Fransada yaşayır. Onun Fransa yığmasına keçidi gündəmdədirmi?

Əlirza yaşayış yerlərini tez-tez dəyişməklə vaxt itirmək istəmir. Onun və ailəsinin bura nə əziyyətlə gəlib məskünlaşmasını bilən azdır. İnsanlar ancaq onun uğurlarını izləyir, şəxsi həyatına bələd deyil. Onların Fransada keçirdikləri ilk vaxtları çox əziyyətli olub. Biz onların burada adaptasiya olunmasına kömək etdik, hər cür dəstək olduq. Ona görə da onlar artıq özlərini Şartrda öz evindəki kimi hiss edirlər və tezliklə Fransa bayrağı altında çıxış etmək məsələsi də öz həllini tapacaq.Artıq bu istiqamətdə işlər aparılır. Ancaq əsas məqsəd onu Fransa yığmasına cəlb etmək deyil, əsas məqsədimiz onun Dünya Çempionu olmasında yardımçı olmaqdır.

Ona bu müddət ərzində başqa təkliflə olub?

Əlirza Firuzca çox təklif alıb və hələ də alır. Daha dəqiq desəm, bir şahmatçının bu qədər təklif ala biləcəyini heç ağlıma belə gətirməzdim. Ancaq bir daha qeyd edim ki, tez-tez yaşayış yerini dəyişməklə vaxt itirmək olmaz. Əsas da odur ki, onun üçün Fransada kifayət qədər yaxşı şərait yaradılıb və o burada özünü xoşbəxt hiss edir. 

Firuzca oyun stilinə görə daha çox hansı dahi şahmatçıya bənzəyir?

Əlirzanın oyun stili ilə bağlı sual çox maraqlıdır. Mənim eks-dünya çempionu  Anatoliy Karpovla da bu barədə söhbətim olub. Mənim fikirimcə hazırda Əlirza və Karlsen praqmatik şahmat oynayırlar. Onlar baxımlı şahmat oynamağa çalışırlar və bu onlarda alınır. Onlar taktiki və mövqe üslubunu çox yaxşı uzlaşdırırlar. Onu da nəzərə alaq ki, biz yüksək texnologiyalar dövründə yaşayırıq və ona görə də indiki şahmatçılar kompyüterlərin köməyi ilə maşın kimi oynayırlar.

Çıxış etdiyiniz "C'Chartres Eches" şahmat klubu bu il xeyli güclənəcək. Belə heyyətə sahib olan klubun qarşısında hansı məqsədlər qoyulub?

Əlbəttə ki, Əlirzanın sayəsində komandmızın xeyli güclənməsini arzu edirik. Fransa çempionatının iyunun əvvəlinə keçirilməsi planlaşdırılır (4-14 iyun). Əlirza da öz növbəsində klubumuzun şərəfini qoruyacağı günü səbirsizliklə gözləyir. O hətta bunun üçün Maqnus Karlsenin da çıxış edəcəyi mötəbər  Stavanger turnirindən imtina edib. Əslində mən onun bu addımını elə də doğru saymiram. Biz Əlirzanın uğur qazanması üçün klubumuzun maraqlarını qurban verməyə hazırıq, amma o fərqli düşünür. Biz də öz növbəmizdə Fransa çempionatında uğurlu çıxış edib klublar arasında Avropa çempionatına yollanmağa çalışacağıq. Bu mənim işimin bir hissəsidir. Əgər diqqət yetirsəniz o son oyunlarında artıq bizim "C'Chartres Eches" klubunun köynəyində oynayır.

Azərbaycanda da kifayət qədər perspektivli şahmatçı var. Məsələn Aydın Süleymanlı. 14 yaşında “Aeroflot Open” kimi yarışın qalibi oldu. Sizcə bizim gənclərə 16-17 yaşında Firuca səviyyəsinə yüksəlmək üçün nə lazımdır? Tövsiyələrinizi eşitmək maraqlı olardı. 

Mən hər zaman azərbaycanlı gənclərin çıxışını nəinki izləmişəm hətta onlara əlimdən gələn köməklik etməyə də çalışmışam. Bundan sonra da edəcəm. Xatırladım ki,  2006-cı ildə o vaxtların çox perspektivli şahmatçı hesab olunan Şəhriyar Məmmədyarovu Fransaya çıxış etdiyimi kluba dəvət etmişdim. Şəhriyar o vaxt yenicə gənclər arasında Dünya çempionu olmuşdur.

Hal hazırda da çox güclü potensialı olan gəncqrossmeysterimiz Vüqar Əsədlini də klubumuza dəvət etmişəm. Çox ümidliyəm ki, Vüqarın bizim klundakı çıxış onun üçün əla tramplin olacaq. Yeri gəlmişkən Fransada nəşr olunan Europe-Echess jurnalında bu yaxınlarda komandamızın daha bir üzvü Rauf Məmmədovun və gənc Aydın Süleymanlının “Aeroflot Open”-də oynadığı partiyaları onların özlərinin təhlili ilə oxuculara təqdim olunacaq. Məsləhətə gəlincə, vaxt iriməsinlər, ilk növbədə hər şey onların özlərinin əlindədir.Onlar qarşılarına məqsədlər qoymalıdırlar və çox çalışmalıdırlar.İdmanda hansısa uğurla kifayətlənmək olmaz.Konkret olaraq isə, yaxşı məşqçilər və yaxşı turnirlərdə iştirak etmək üçün güclü maliyyə dəstəyi lazımdır.